Hoe betrouwbaar is een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG)?

Wat is een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG)?

Een VOG is een officieel document van de overheid waarin staat vermeld of een persoon in het verleden strafbare feiten heeft gepleegd en of dit verleden wel of niet een bezwaar vormt voor het vervullen van een specifieke functie of taak. Het is een zorgvuldige screening van personen om de integriteit te waarborgen. Dit is belangrijk voor onze samenleving en vooral bij het uitoefenen van bepaalde beroepen zoals zorg, onderwijs, kinderopvang en financiële dienstverlening. Of ook bij vrijwilligerswerk, waar men met kwetsbare groepen werkt zoals kinderen of ouderen en bij adoptie. Daarnaast is het mogelijk om een VOG aan te vragen voor emigratie, een visum of een werkvergunning in het buitenland.

De VOG wordt afgegeven door de Dienst Justis, een onderdeel van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. De Dienst Justis raadpleegt het Justitieel Documentatiesysteem (JDS); het register met daarin misdrijven door en overtredingen van natuurlijke personen en rechtspersonen. Soms wordt er ook gekeken naar strafrechtelijke documentatie uit andere EU-landen via het ECRIS-systeem, politieregisters, reclassering en het Openbaar Ministerie.

Het verkrijgen van een VOG

De VOG werkt met zogenaamde screeningsprofielen. Er bestaan twee soorten screeningsprofielen: allereerst een specifiek screeningsprofiel voor bepaalde functies in bijvoorbeeld de zorg, in de taxibranche of als tolk. Ten tweede bestaat er een algemeen screeningsprofiel, daar wordt de aanvraag beoordeeld op bepaalde risicogebieden. Kan de betreffende persoon omgaan met geld, personen of zakelijke transacties bijvoorbeeld?

Wanneer de persoon geen strafblad heeft dan wordt er een VOG afgegeven. Wanneer er wel sprake is van een strafblad dan is het wel of niet krijgen van een VOG afhankelijk van de strafbare feiten, de zwaarte van de functie/taak, de terugkijk periode en het doel van de aanvraag (het screeningsprofiel).

De aanvraagprocedure ziet er dan als volgt uit:

De persoon dient ingeschreven te staan in de Basisregistratie Personen (BRP) en een Nederlands postadres te hebben of een vaste woonplaats.
Aanvraagprocedure: een VOG kan in het kader van de screening worden aangevraagd door zowel natuurlijke personen als rechtspersonen. De aanvraag indienen kan alleen de werknemer zelf. Dit kan makkelijk digitaal bij de Dienst Justis en de kosten hiervoor zijn €33,85.
Identificatie: bij de aanvraag moet de aanvrager zich legitimeren met een geldig identiteitsbewijs.
Relevante screeningsprofielen: de aanvraagprocedure is gebaseerd op screeningsprofielen die zijn vastgesteld voor specifieke sectoren. De beoordeling van de aanvraag vindt plaats aan de hand van deze profielen.
Strafbare feiten: niet alle strafbare feiten zijn relevant voor de beoordeling. Alleen veroordelingen die relevant zijn voor het doel van de aanvraag worden in overweging genomen.
Recidive: bij herhaaldelijke veroordelingen kan de aanvraag moeilijker worden goedgekeurd. Een geschiedenis van herhaalde strafbare feiten kan worden gezien als een indicatie van een verhoogd risico.

De VOG en de AVG

Als niet uit de wet voortvloeit dat er een VOG nodig is voor bepaalde functies, dan doet een werkgever dit omdat hij hiertoe een gerechtvaardigd belang heeft. Dat zal meestal zijn dat een werkgever erop moet kunnen vertrouwen dat (toekomstige) werknemers integer en betrouwbaar zijn. In het kader van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) zijn er regels gesteld aan de screening die de Justis verzorgd:

De werkgever moet een legitieme reden (gerechtvaardigd belang) hebben voor de screening;
De screening moet noodzakelijk zijn;
De werkgever moet voldoen aan de informatieplicht;
De werkgever mag de gegevens die uit de screening zijn verkregen niet gebruiken voor een ander doel dan waarvoor deze verkregen zijn;
De werkgever mag de gegevens alleen bewaren zolang dat nodig is voor het doel van de screening en moet de gegevens goed beveiligen.

Hoe betrouwbaar is een VOG?

Een VOG is een verklaring waaruit blijkt dat het gedrag van de aanvrager in het verleden géén bezwaar vormt voor het uitvoeren van een specifieke taak of functie in de maatschappij. Hiervoor wordt gekeken naar misdrijven en overtredingen, eventueel ook in het buitenland. Als iemand een VOG krijgt wil het niet zeggen dat hij geen strafbare feiten heeft gepleegd. De strafbare feiten moeten namelijk wel relevantie hebben voor de functie of taak en niet te ver in het verleden liggen. De volgende kanttekeningen kunnen geplaatst worden:

Er wordt getoetst op strafbare feiten. Een strafbaar feit heeft een veroordeling nodig en dat begint bij een aangifte, die wordt niet altijd gedaan.
Sommige strafbare feiten zijn niet relevant voor een functie of taak, andere weer wel. Bijvoorbeeld een veroordeling voor fraude terwijl de betreffende persoon een financieel medewerker wil worden. Dienst Justis zal dus sommige feiten wel of juist niet mee laten wegen, afhankelijk van de (zwaarte) van de functie en het gevraagde screeningsprofiel.
Een VOG heeft een terugkijk termijn. Vanaf 24 jaar is dit 4 jaar terug, wanneer de persoon jonger is dan 24 jaar dan is de terugkijk periode 2 jaar. Mocht de ernst van de geregistreerde strafbare feiten en het risico dat bij de functie hoort hoger zijn, dan wordt de standaard terugkijk periode langer.

Compliance advies

De VOG geeft een werkgever dus zeker relevante informatie over de betrouwbaarheid en integriteit van een toekomstige werknemer. Maar het is vanwege de beperkte terugkijktijd – zeker bij jongeren – en de afweging of de overtreding relevant is voor het gevraagde profiel ook geen 100% zekerheid. U doet er dus als werkgever goed aan om bijvoorbeeld ook referenties van oud werkgevers op te vragen, zo krijgt u een goed beeld van de (toekomstige) nieuwe werknemer.

Als u (toekomstige) werknemers om een VOG vraagt, meldt dit dan ook in de vacaturetekst als onderdeel van de standaard sollicitatieprocedure. Dit kunnen sollicitanten als een drempel zien en dat is juist goed. U kunt overwegen om periodiek een VOG aan te vragen voor huidige werknemers. Vergeet dan niet om ook een paragraaf over de periodieke aanvraag van een VOG en wat te doen bij een negatieve uitkomst in de arbeidsovereenkomst te vermelden.

Mocht u meer vragen hebben over dit onderwerp of in het algemeen over privacy compliance, neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op.