Miljoenen medisch dossiers open zonder toestemming

In de strijd tegen Covid-19 heeft minister Martin van Rijn (Medische Zorg) een tijdelijke regeling afgekondigd die artsen op een huisartsenpost of eerste hulp de mogelijkheid biedt zonder toestemming van een coronapatiënt in diens medisch dossier bij de huisarts te kijken. Het OM heeft bepaald dat dit gedurende de coronacrisis niet strafbaar is. De toegang tot de dossiers moet de zogeheten ‘triage’ bevorderen, de afweging of patiënten naar het ziekenhuis moeten of thuis kunnen uitzieken. Coronapatiënten hebben vaak moeite met spreken, terwijl het belangrijk is te weten of ze andere aandoeningen hebben of medicijnen slikken.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) waarschuwde dat inzage alleen mag na, eventueel mondelinge, toestemming van de patiënt. Zo’n acht miljoen Nederlanders hebben eerder schriftelijk ingestemd met het delen van hun gegevens. Ongeveer een miljoen mensen hebben dat expliciet verboden. De rest liet niets weten.

Volgens privacy-organisaties heeft mondelinge instemming door deze laatste groep weinig te betekenen. Gerichte bevraging via het Landelijk Schakelpunt (LSP), dat de dossiers ontsluit, is namelijk niet mogelijk. Sinds dinsdag worden gegevens van zo’n acht miljoen Nederlanders die geen keuze maakten via het LSP toegankelijk gemaakt. Huisartsen ontvangen hiervoor software-updates.

Zorgverleners op huisartsenposten en eerste hulpen kunnen straks bij de dossiers, maar ook ander medisch personeel in ziekenhuizen en huisartsen vanuit hun praktijk. Eerder was de inzage bij mensen die ‘ja’ hadden gezegd beperkt tot de eigen zorgregio. Omdat coronapatiënten worden verspreid over het land zijn de dossier straks landelijk toegankelijk.

Over het LSP is een lang politiek debat gevoerd, dat expliciete toestemming voor ontsluiting verplichtte. Dat principe wordt nu losgelaten. Privacybeschermers vrezen dat bredere toegang tot meer dossiers leidt tot onbevoegden die dossiers bekijken.

In reactie zegt de AP extra op misbruik te zullen controleren. „Iedere bevraging wordt automatisch vastgelegd. Wij zullen achteraf controleren of alleen bevoegd medisch personeel gerichte bevragingen heeft uitgevoerd”, zegt een woordvoerder.

Privacybeschermers vragen zich af of de AP daar de menskracht en medische kennis voor heeft. Ook wijzen ze op het risico van hacken, nu de medische dossiers van bijna alle Nederlanders via het LSP worden ontsloten.

Het ministerie van Volksgezondheid laat via een woordvoerder weten dat „alleen een beperkte, bevoegde groep zorgverleners” op de huisartsenpost en eerste hulp bij de dossiers mag en burgers via Volgjezorg.nl de eventuele inzages kunnen volgen.

Lees meer op nrc.nl